Przemoc emocjonalna

            Choć niekiedy rodzicom zdarza się skrytykować dziecko lub unikać rozmowy na jakiś temat, warto pamiętać o tym, że bardzo częste stosowanie takich zachowań i postaw może powodować wystąpienie poważnych konsekwencji w przyszłym życiu dziecka:

• pojawiają się zmiany na poziomie rozwoju układu nerwowego
• dzieci wykształcają negatywne przekonania na temat siebie i świata, rozwijają niskie poczucie własnej wartości
• rozwijają style przywiązania do rodziców oparte na lęku i braku poczucia bezpieczeństwa
• doświadczają trudności w budowaniu bliskich i stabilnych relacji, w zarządzaniu emocjami, radzeniu sobie z wyzwaniami itd.

Czym wobec tego jest przemoc psychiczna?

1. Ignorowanie

Większość informacji na temat świata dociera do dzieci niejako „z drugiej ręki”. Obserwują reakcje rodziców, uczą się poprzez interakcję z opiekunem. W ten sposób budują swoją tożsamość i poczucie własnej wartości. Uważny i akceptujący dziecko rodzic przekazuje mu pozytywny obraz i informację, że jest ważne. Kiedy dziecko jest ignorowane, często wykształca unikający styl przywiązania i ma poczucie odrzucenia przez rodzica. Zamyka się w sobie i oddala się od rodzica oraz od rówieśników.

2. Odmowa kontaktu

Wydawać by się mogło, że unikanie kontaktu i ignorowanie to niemal to samo, jednak te dwie formy różnią się od siebie, szczególnie w kontekście relacji rodziców z dziećmi. Pod tą formą „cichej” przemocy kryje się między innymi unikanie interakcji z dzieckiem czy celowe zbywanie go. Gdy rodzic odmawia reakcji i interakcji, dziecko może odczuwać gniew, złość, frustrację. Może czuć się odrzucone, zdarza się też, że zaczyna odczuwać desperacką wręcz potrzebę zostania zauważonym i dostrzeżonym, co może skutkować nawet podejmowaniem zachowań ryzykownych.

3. Zawstydzanie

Czasami to może wydawać się rodzicowi zabawne, nieszkodliwe. Dla dziecka bywa raniące. Celowe zawstydzenie może być spowodowane przez jakiś gest czy chociażby wyśmianie go, lekceważąc, w obecności innych osób. Zdarza się, że takie zachowania pojawiają się u rodziców, którzy mają potrzebę kontroli i pokazania, „kto rządzi w domu”. Przywołują tym samym dzieci do porządku – jak to często określają. W tym przypadku także wyraźnie widać, że rodzic może bardzo zranić dziecko bez podnoszenia głosu.

4. Manipulacja

Ta forma przemocy, która wbrew pozorom dość często pojawia się w relacjach rodziców z dziećmi, polega między innymi na tak zwanym „odwracaniu kota ogonem”, zaprzeczaniu faktom, umniejszaniu znaczenia tego, co robi i mówi dziecko. Rodzic, zakładając, że to on jest świadomą i „rządzącą” osobą w relacji z dzieckiem, kwestionuje wystąpienie jakichś zdarzeń, wmawia dziecku, że coś, co się zdarzyło wcale nie miało miejsca, okłamuje je.

5. Krytykowanie

Krytykowanie każdej decyzji, niemal każdego zachowania czy postawy dziecka jest formą przemocy. Niestety, nadmierna, nieadekwatna krytyka, która nie niesie za sobą wychowania i uczenia alternatywnych zachowań, gdy jest to koniecznie, zostawia w dzieciach trwały ślad. Sprzyja niskiemu poczuciu wartości i skuteczności, powoduje też brak pewności siebie. Kluczem do tego, aby zauważać takie zachowania i zmieniać swoje postawy jest uważność. Na siebie, na dziecko, na to, co dzieje się wokół was. To prowadzi z kolei do tak potrzebnego w dzisiejszym świecie świadomego rodzicielstwa.

opracowała Katarzyna Owsińska